Op 4 april 2022 heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat een ketenanalyse over met bestrijdingsmiddelen gegaste ladingen naar de Tweede Kamer gestuurd. De aanleiding voor de uitgevoerde ketenanalyse zijn incidenten met fosfinegas uit fosfidetabletten in de binnenvaart. De ketenanalyse laat zien waar in de handelsketen risico’s zijn op incidenten. De brief aan de Tweede Kamer beschrijft ook de aanpak, zoals een verbod op het gebruik van losse fosfidetabletten.
De ketenanalyse gaat over ladingen levensmiddelen, diervoeder en dergelijke, die gegast worden met biociden of gewasbeschermingsmiddelen om aantasting door ongedierte tegen te gaan. Bij bijvoorbeeld onverwerkte granen valt het toegepaste gas onder de gewasbeschermingsmiddelen en bij verwerkte producten is het gas een biocide.
Incidenten met fosfine
De aanleiding voor de ketenanalyse waren incidenten met fosfinegas. Eind 2019 kwam een schippersechtpaar op de intensive care terecht na het inademen van fosfinegas. In 2021 werden er te hoge concentraties fosfinegas gemeten op binnenvaartschepen. Hierin zat graan dat was aangevoerd per trein, waarbij de voorgeschreven documenten ontbraken en niet duidelijk was dat de lading was gegast.
Kwetsbaarheden in de handelsketen
Uit de ketenanalyse zijn de volgende kwetsbaarheden geconstateerd:
-
Informatie over gegaste lading wordt niet of onvolledig doorgegeven in de keten.
-
Losse fosfidetabletten (of restanten) kunnen niet of niet volledig uit de lading worden verwijderd.
-
Vervoermiddelen die niet gasdicht zijn (waardoor gasvormige biociden kunnen ontsnappen).
-
Ontbrekende (overslag) protocollen voor omgaan met lading die gegast is (geweest).
-
Ontbreken van een overzicht aan incidenten en gecoördineerde handhavingsstrategie.
Aanpak
De ketenanalyse geeft ook een overzicht van de acties of maatregelen die genomen zijn of worden om de risico’s en genoemde kwetsbaarheden aan te pakken. Zo wil het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) in de gebruiksvoorschriften een verbod opnemen op het gebruik van losse fosfidetabletten tijdens opslag en in ladingen. Losse tabletten kunnen niet eenvoudig verwijderd worden uit de lading, waarmee er een kans op incidenten bestaat. In plaats daarvan zouden tabletten dan alleen nog in zogenoemde sleeves of plates mogen worden toegepast. Een sleeve is een soort kous die gevuld wordt met tabletten. Een plate is een plaat ter grootte van circa 1 A4. Deze kunnen wel worden verwijderd uit opslag of lading. Dit is met name relevant voor transport via de weg, spoor en binnenvaart binnen de Europese lidstaten.
Internationaal
Nederland is voor het juist ontgassen en stoppen van het gebruik van losse tabletten afhankelijk van regelgeving en naleving in andere EU (Europese unie)- en niet-EU-landen. Daardoor blijft er ondanks de voorgestelde maatregelen altijd een kans op een nieuw incident. De staatssecretaris zal hier internationaal aandacht voor vragen. Daarnaast zal zij zich inzetten om ook in Nederland de relevante sectoren bewust te maken van dit risico, zodat ook zij gepaste voorzorgsmaatregelen kunnen treffen.