Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft geoordeeld dat een bacteriële reiniger een biocide is. Middelen die niet direct op de schadelijke organismen inwerken, maar op de leefomgeving van deze organismen, zijn ook biociden. Dit geldt ook als het middel wordt gebruikt om de groei van micro-organismen te voorkomen. Dit juridische oordeel zou de reikwijdte van de Biocidenverordening sterk kunnen vergroten, omdat hiermee meer producten als ‘biocide’ kunnen worden aangemerkt.

Het Hof van Justitie van de Europese Unie (het Europese Hof) heeft eind december 2019 een uitspraak gedaan in een rechtszaak tussen de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat en een bedrijf dat een bacteriële reiniger op de markt brengt. Door de handhaving is de reiniger aangemerkt als niet toegelaten biocide met een ‘stof’ die niet als biocidale werkzame stof is geregistreerd bij ECHA European Chemicals Agency (European Chemicals Agency ). In dit geval is de ‘stof’ de bacteriesoort ‘Bacillus ferment’ en wordt het middel aangeduid als een ‘probiotisch’ schoonmaakmiddel. Het bedrijf geeft aan dat het niet om een biocide gaat, omdat het wordt aangebracht op oppervlakken waarbij eerst de schimmel daarop moet worden verwijderd. De bacterie in het middel produceert enzymen die het organische afval, die als voedingsbodem voor micro-organismen dient, opnemen en verteren. Hierdoor is of ontstaat er geen voeding en geen geschikte leefomgeving meer voor schadelijke micro-organismen, zodat deze niet meer kunnen (gaan) groeien op het behandelde oppervlak.  

Volgens artikel 3, lid 1, onder c) van de Biocidenverordening, strekt het begrip „werkzame stof” zich uit tot alle stoffen of micro-organismen met een werking op of tegen schadelijke organismen. Het woordje ‘tegen’ impliceert volgens het Europese Hof ook een indirecte werking en maakt daarmee dat de definitie van het begrip ‘biocide’ ruim uitgelegd moet worden. Slechts alleen wanneer er louter sprake is van een fysieke of mechanische werking kan een middel niet gezien worden als een biocide.

Daarnaast wordt door het Europese Hof gesteld dat naast een chemische of biologische werking (zoals onder de voormalige Biocidenrichtlijn), nu onder de Biocidenverordening ook een probiotische werking voldoende kan zijn om een middel met een dergelijke werking als biocide te kwalificeren.

De door de rechter te beantwoorden vragen zijn als volgt samengevat:

  1. Is het begrip ‘biocide’ ook van toepassing op stoffen/bacteriën die niet direct inwerken op een schadelijk organisme, maar die inwerken op de leefomgeving van schadelijke organismen?
  2. Is het voor de beantwoording van vraag 1 relevant of het middel wordt toegepast als het schadelijke organisme niet aanwezig is?
  3. Is voor de beantwoording van vraag 1 relevant binnen welke termijn de inwerking op de leefomgeving plaatsvindt?

Het Europese Hof concludeert dat een middel dat inwerkt op de leefomgeving van schadelijke organismen een biocide is conform de Biocidenverordening, behalve als dat middel uitsluitend fysiek of mechanisch werkt. Ook middelen die een preventieve werking hebben kunnen daarmee onder de Biocidenverordening vallen. De termijn waarbinnen een middel werkt is niet van belang om te bepalen of iets wel of niet een biocide is.

De uitspraak van het Europese Hof is een zogenoemde ‘prejudiciële verwijzing’ op een vraag gesteld door het CBb (College van beroep voor het bedrijfsleven). De zaak gaat nu weer terug naar het CBb die een definitieve uitspraak moet doen. Dit juridische oordeel zou de reikwijdte van de Biocidenverordening sterk kunnen vergroten, omdat hiermee meer producten als ‘biocide’ kunnen worden aangemerkt. Wat de uiteindelijke consequenties zijn van dit arrest van het Europese Hof is nog onduidelijk.

Disclaimer: dit is een niet-juridische interpretatie van het arrest. Hieraan kunnen geen juridische consequenties worden verbonden.

Meer informatie

Een toelichting op de casus staat op de EU-Hof pagina van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

De juridische stukken (Conclusie van de advocaat-generaal en  Arrest van het hof) vindt u op Hof van Jusititie van de Europese Unie.